Bostanistas.gr : Ιστορίες για να τρεφόμαστε διαφορετικά

Τα ξεροτήγανα είναι το γνησιότερο γλυκό για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, όμως, τα βρίσκουμε πια ολοχρονίς σε φούρνους και ζαχαροπλαστεία ενώ στα σπίτια ετοιμάζονται μέρες γιορτινές, σαν και τη σημερινή, του Αγίου Δημητρίου. Όπως γράφει σχετικά και η bostanista Βαγγελιώ Κασσαπάκη στο blog της Κρήτη: Γατρονομικός περίπλους, «Είναι ένα γλυκό με απλά υλικά αλλά περίτεχνο τρόπο κατασκευής. Γι' αυτό τελευταία λίγες - παλιές - νοικοκυρές το φτιάχνουν στο σπίτι. Είναι γλύκισμα από μια εποχή που οι άνθρωποι αξιολογούσαν περισσότερο τη δαπάνη των υλικών ενός φαγητού ή γλυκού και λιγότερο τον κόπο και την τέχνη τους...».

«Τρέχα να αγοράσεις ένα κιλό αλεύρι, πρόσεχε, αγίου Γεωργίου!» μου φώναζε η γιαγιά μου από το παράθυρο. Μόλις γύρισα τα είχε όλα τα υλικά έτοιμα, τακτοποιημένα και μετρημένα να με περιμένουν. Ήθελε οπωσδήποτε να μου μάθει τη δοσολογία. «Βαγγελάκι, πρόσεχε εδώ, ένα ποτηράκι ρακάκι και ένα ποτηράκι χυμό πορτοκάλι, άντε στον κήπο να φέρεις 2 ζωηρά πορτοκάλια». Μόλις μπήκα με τα πορτοκάλια στην αγκαλιά συνεχίστηκε το μάθημα. «Ένα ποτηράκι λάδι και ρίχνουμε όσο νερό χρειαστεί για να “δέσει” η ζύμη».

Σηκώσαμε, λοιπόν, τα μανίκια και, αφού ρίξαμε όλα τα υλικά στο αλεύρι, άρχισε το ζύμωμα. Τέσσερα χέρια σε ένα τεράστιο (μου φαινόταν τότε) κουβά. Ακόμα θυμάμαι πόσο δυνατά χέρια είχε η γιαγιά. Το πανηγύρι ξεκινούσε, λοιπόν. Όλες οι φίλες της γιαγιάς σε ετοιμότητα για το άνοιγμα της ζύμης.

«Προσοχή, κορίτσια, τα ξεροτήγανα θέλουν κέντημα!», προειδοποιούσε η γιαγιά για να μη γίνουν λάθη. Αρχίσαμε λοιπόν ν' ανοίγουμε τη ζύμη και μαζί άνοιξαν και απαγορευτικές συζητήσεις. Μόνο γυναίκες βλέπεις, έβγαζαν τον άχτι τους, χωρίς άνδρες, έδιναν και έπαιρναν τα κουτσομπολιά. Και δώσ' του να πέφτει το αλεύρι...

Έτοιμο, λοιπόν, για το τηγάνι. Ο καθένας στο πόστο του, συνήθως η κυρία Μαρία στη ρόδα. Έκοβε τις άκρες του φύλλου για να γίνει πραγματικό κέντημα. Φυσικά υπήρχε και διάλειμμα για καφεδάκι, πάντα ελληνικό και πάντα δίωρο.

Και, επιτέλους, η αγαπημένη μου ώρα, το τηγάνισμα. «Πρόσεχε Βαγγελάκι, το λάδι είναι καυτό». Πήρα, λοιπόν, την πιο ψηλή καρέκλα, σκαρφάλωσα και άρχισα να κάνω τη μαγείρισσα με 2 πιρούνια. Φυσικά η μαμά μου τα γύριζε και τα δίπλωσε αλλά ταχυδακτυλουργικά τα παρουσίασε δικά μου. Σσσσς...

«Τέλεια-τέλεια!» φώναζαν οι φίλες της γιαγιάς. Τα είχαμε σε μεγάλες πιατέλες και τα καμαρώναμε.

Ήρθε η ώρα για το σιρόπι και τους ξηρούς καρπούς. Ένα ποτήρι νερό μαζί με ένα ποτήρι ζάχαρη έβραζαν στο πετρογκάζ μαζί με ένα ποτήρι μέλι και χυμό λεμονιού (και αυτό από τον κήπο της γιαγιάς).

Και, τέλος, σουσάμι, καρύδια, ζάχαρη και κανελογαρίφαλο για περισσότερη νοστιμιά. Το σπίτι μοσχοβόλησε ξαφνικά.

Οι πιο ξεκούραστες από τις φίλες της γιαγιάς άρχισαν το μέλωμα. Κάποιες πού και πού έγλυφαν τα δάχτυλα τους.

Δεν το είπα ποτέ στη γιαγιά...

Υλικά

Αφού τα ανακατέψουμε όλα μαζί, ρίχνουμε νερό τόσο όσο να δέσει η ζύμη. Μόλις είναι έτοιμη, την ανοίγουμε στη μηχανή, για να γίνει λεπτή, την κόβουμε σε τετράγωνα και τις άκρες με τη ροδέλα, “σαν κέντημα”. Για να τα τηγανίσουμε το λάδι στο τηγάνι πρέπει να καίει. Τα γυρίζουμε μία από τη μία πλευρά και μία από την άλλη και τέλος τα στρίβουμε σαν σαλιγκάρι.

Για το μέλωμα

Μόλις το σιρόπι είναι έτοιμο, μελώνουμε τα ξεροτήγανα και από πάνω ρίχνουμε κανελογαρίφαλο, ζάχαρη, καβουρντισμένο σουσάμι και καρύδια.

Έτοιμα τα ξεροτήγανα!

[Η Έβελυν Φώσκολου είναι φωτογράφος]

Περισσότερα άρθρα της Έβελυν Φώσκολου