Το μποστάνι - κλειδαρότρυπα
Σε πολλές περιοχές της Αφρικής το έδαφος είναι φτωχό, καθώς υπάρχει έλλειψη από ιχνοστοιχεία και υγρασία. Οι άνθρωποι εκεί πάσχουν από σοβαρά προβλήματα υποσιτισμού, διότι το εισόδημά τους πολλές φορές δεν μπορεί να τους καλύψει ούτε τα αναγκαία. Δοκιμάστηκαν λοιπόν πειραματικά μποστάνια με σκοπό κάθε οικογένεια να καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες της, χωρίς ιδιαίτερη απαίτηση από λίπασμα και νερό.
Το μοντέλο που είχε τη μεγαλύτερη επιτυχία και διαδόθηκε αμέσως, σε όλες τις περιοχές που έχουν έντονη ξηρασία, λέγεται «μποστάνι-κλειδαρότρυπα» (keyhole garden). Στην ουσία είναι ένα στρογγυλό, υπερυψωμένο μποστάνι, γεμάτο με χώμα και οργανική ύλη, με διάδρομο από τη βόρεια πλευρά του κύκλου που φτάνει ως το κέντρο του μποστανιού, όπου υπάρχει ένας μικρότερος κύκλος. Εάν το κοιτάξουμε από πάνω, μοιάζει οπτικά με κλειδαρότρυπα και γι' αυτό τον λόγο έδωσαν αυτό το όνομα στο συγκεκριμένο σχέδιο. Το κλειδί, όμως, για την επιτυχία κρύβεται στο κέντρο του μποστανιού, που ενεργεί σαν κομποστοποιητής και τροφοδοτείται αποκλειστικά με μεγάλη ποικιλία από κομμένα φύλλα και κλαδιά. Αυτά είναι που θα διατηρούν σαν σπόγγος την υγρασία, τροφοδοτώντας παράλληλα το μποστάνι με πλούσια ωφέλιμα ιχνοστοιχεία κατά την αποσύνθεσή τους.
Η κατασκευή του είναι αρκετά εύκολη, θα χρειαστεί να τοποθετήσουμε τούβλα ή πέτρες για τον τοίχο του εξωτερικού κύκλου και του διαδρόμου. Τον εσωτερικό κύκλο θα τον κατασκευάσουμε από ένα συρματόπλεγμα με μήκος 1,5 μέτρο, που θα καμπυλώσουμε για να πάρει το σχήμα σωλήνα. Το ύψος του τοίχου μπορεί να υπολογιστεί από 30 εκ. Μέχρι 1 μέτρο και η διάμετρος του εξωτερικού κύκλου δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 4 μέτρα.
Αρχικά θα τοποθετήσουμε μέσα στο μποστάνι χοντρά κλαδιά και πολλά φύλλα ή χόρτα. Στη συνέχεια θα τα σκεπάσουμε με χώμα και άχυρο ανακατεμένα, μέχρι την κορυφή του μποστανιού. Ο σωλήνας στο κέντρο του μποστανιού θα τροφοδοτείται με κομμένα κλαδιά, φύλλα και χόρτα ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Επειδή αυτά θα αποσυντίθενται παροδικά, πρέπει να φροντίζουμε για να παραμένει γεμάτο.
Επομένως, ανάλογα με την εποχή, αυτά θα προέρχονται από άγρια χόρτα, υπολείμματα από κλαδέματα, ακόμα και από τα φυτά του μποστανιού. Προαιρετικά μπορούμε να σκεπάσουμε τον κεντρικό σωλήνα με ένα καλάθι γυρισμένο ανάποδα ή με χοντρό πανί, ώστε να αποτρέψουμε την εξάτμιση της υγρασίας.
Μπορούμε να ακολουθήσουμε την ίδια τεχνική σε ένα μπαλκόνι ή μια ταράτσα, σε μικρότερη κλίμακα, ή σε μια κάθετη καλλιέργεια. Για παράδειγμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα πλαστικό βαρέλι με τρύπες σε όλη την επιφάνεια της περιφέρειάς του, με σκοπό να το γεμίσουμε με χώμα και να καλλιεργούμε από τις τρύπες τα φυτά μας.
Στο κάτω μέρος του βαρελιού θα κάνουμε μερικές μικρές τρύπες, για την αποστράγγιση του νερού, αν το ποτίζουμε. Στο κέντρο θα χρειαστεί να τοποθετήσουμε ένα συρματόπλεγμα καμπυλωμένο ή έναν σωλήνα PVC που θα έχει ανοιγμένες τρύπες σε όλο το μήκος του. Εκτός από βαρέλι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έναν κουβά άπλυτων ρούχων, που διαθέτει ήδη τις τρύπες στο πλάι. Εάν δεν θέλουμε πλαστικό μπορούμε, εναλλακτικά, να κατασκευάσουμε βαρέλι από συρματόπλεγμα καμπυλωμένο, ενισχυμένο με μια ψάθα η γεωύφασμα, που θα συγκρατεί το χώμα μας αλλά θα τρυπιέται και εύκολα, ώστε να τοποθετούμε τα φυτά μας στο χώμα.
Συνιστάται να τοποθετήσουμε μερικούς γαιοσκώληκες στον κεντρικό σωλήνα, ώστε να προωθήσουμε την αποσύνθεση της φυτικής ύλης. Τα φυτά που προτιμούν αυτού του τύπου το μποστάνι είναι τα καρότα, τα μαρούλια, τα κρεμμύδια, οι πατάτες, τα ραπανάκια, οι ντομάτες, τα φασόλια, τα αγγούρια, τα κολοκύθια, οι μέντες και ο βασιλικός.